Sau đây là những điểm mới tại Luật Khám chữa bệnh 2023 đáng quan tâm.
1. Với người bệnh

1.1. Thêm đối tượng được ưu tiên khám, chữa bệnh

Khoản 2 Điều 3 Luật Khám, chữa bệnh năm 2023 quy định về nguyên tắc trong khám, chữa bệnh có nêu các đối tượng ưu tiên khám, chữa bệnh gồm:

- Người bệnh trong tình trạng cấp cứu.

- Trẻ em dưới 06 tuổi.

- Phụ nữ có thai.

- Người khuyết tật đặc biệt nặng, người khuyết tật nặng.

- Người từ đủ 75 tuổi trở lên.

- Người có công với cách mạng.

Lưu ý: Các đối tượng này phải phù hợp với đặc thù của cơ sở khám, chữa bệnh.

So với quy định cũ tại khoản 2 Điều 3 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, Luật mới đã bổ sung thêm đối tượng được ưu tiên khám, chữa bệnh: Người khuyết tật đặc biệt nặng. Đồng thời, sửa điều kiện về tuổi của người bệnh (từ đủ 80 tuổi xuống còn đủ 75 tuổi).

1.2. Thêm nhiều quyền cho người bệnh

Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023  bổ sung, sửa đổi theo hướng hoàn thiện, đầy đủ hơn một số quyền của người bệnh mà Luật cũ chưa quy định:

- Được hướng dẫn cách tự chăm sóc, theo dõi, phòng ngừa tai biến.

- Được tôn trọng về tôn giáo, tình trạng sức khoẻ, điều kiện kinh tế (quy định cũ đang để không bị phân biệt giàu nghèo).

- Được giữ bí mật thông tin trong hồ sơ bệnh án và thông tin khác về đời tư đã cung cấp trong quá trình khám, chữa bệnh (quy định cũ chỉ nói về thông tin tình trạng sức khoẻ, đời tư ghi trong hồ sơ bệnh án).

- Không bị ngược đãi, lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục trong quá trình khám chữa bệnh.

- Được đọc, xem, sao chụp, ghi chép hồ sơ bệnh án.

- Được kiến nghị về các tồn tại, bất cập, khó khăn, vướng mắc… trong quá trình khám chữa bệnh.

- Được bồi thường khi có tai biến y khoa trừ trường hợp y, bác sĩ không có sai sót chuyên môn kỹ thuật được Hội đồng chuyên môn xác định.

- Khi nhận thuốc kê đơn, người bệnh sẽ nhận được đơn thuốc không có thực phẩm chức năng.

1.3. Bổ sung quy định về thân nhân người bệnh

Bao gồm:

- Vợ hoặc chồng; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể của người bệnh hoặc thành viên khác trong gia đình theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình;

- Người đại diện của người bệnh;

- Người trực tiếp chăm sóc cho người bệnh trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nhưng không phải là người hành nghề.

Đồng thời, các trường hợp về người bệnh không có thân nhân cũng được Luật năm 2023 quy định chi tiết, cụ thể hơn so với Luật cũ, gồm:

- Người bệnh đang cấp cứu không có giấy tờ tuỳ thân, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin liên lạc với thân nhân (quy định cũ chỉ quy định là người bệnh đang cấp cứu).

- Người bệnh đã/chưa xác định được danh tính, không thể/khó khăn nhận thức, làm chủ hành vi tại thời điểm vào viện, không có giấy tờ, không có thân nhân đi cùng, không có thông tin liên lạc của thân nhân (quy định cũ đang nêu là người bị bệnh tâm thần).

- Trẻ em dưới 06 tháng tuổi bị bỏ rơi tại cơ sở khám chữa bệnh (quy định cũ là trẻ sơ sinh bị bỏ rơi tại cơ sở khám chữa bệnh).

Đặc biệt, Luật mới đã bỏ quy định về việc không xác định được địa chỉ cư trú mà thay vào đó là không có thông tin để liên lạc với thân nhân.

1.4. Người bệnh sẽ được khám chữa bệnh lưu động, từ xa

Đây là một trong những điểm mới tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023. Theo đó, khám, chữa bệnh từ xa là hình thức khám, chữa bệnh mà bác sĩ không trực tiếp tiếp xúc với người bệnh và việc khám, chữa bệnh được thực hiện thông qua thiết bị, công nghệ thông tin như điện thoại, ti vi, mạng internet…

Đồng thời, bổ sung thêm hình thức khám, chữa bệnh lưu động. Và các trường hợp khám, chữa bệnh lưu động gồm:

- Do cơ sở khám, chữa bệnh cung cấp ngoài địa điểm ghi trong giấy phép hoạt động: Cơ sở khám, chữa bệnh phải có đủ người, thiết bị y tế, cơ sở vật chất… trừ việc khám, chữa bệnh tại nhà do nhân viên y tế thôn, bản, cô đỡ tại thôn, bản thực hiện.

- Khám, chữa bệnh tại nhà, khám sức khoẻ tại cơ quan, tổ chức: Cơ sở khám, chữa bệnh phải có đủ người, thiết bị y tế, cơ sở vật chất… trừ việc khám, chữa bệnh tại nhà do nhân viên y tế thôn, bản, cô đỡ tại thôn, bản thực hiện.

- Khám, chữa bệnh nhân đạo.

Đặc biệt, để thực hiện khám, chữa bệnh lưu động phải được cơ quan chuyên môn y tế thuộc Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh đồng ý trừ cơ sở khám, chữa bệnh thuộc lực lượng vũ trang nhân dân khám, chữa bệnh cho đối tượng thuộc quyền quản lý của mình.

1.5. Thêm điều kiện bệnh nhân được chuyển khoa, chuyển viện

Quy định về chuyển khoa, chuyển viện tại Luật Khám, chữa bệnh 2023 cũng có một số điều chỉnh so với Luật cũ. Cụ thể:

1.6. Thêm trường hợp người bệnh bắt buộc phải chữa bệnh

Người bệnh có quyền không bị ép khám, chữa bệnh trừ trường hợp bắt buộc phải chữa bệnh nêu tại khoản 1 Điều 82 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023.

Đồng thời, cũng được từ chối khám, chữa bệnh nhưng phải cam kết tự chịu trách nhiệm bằn văn bản về việc từ chối của mình sau khi đã được bác sĩ tư vấn trừ trường hợp bắt buộc chữa bệnh.

Theo đó, các trường hợp bắt buộc chữa bệnh gồm:

- Người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A.

- Người mắc bệnh trầm cảm có ý muốn, hành vi tự sát; mắc tâm thần ở trạng thái kích động, có khả năng gây nguy hại cho bản thân hoặc người khác hoặc phá hoại tài sản (quy định mới này đã bổ sung “hành vi gây nguy hại cho bản thân, phá hoại tài sản so với Luật cũ).

- Trường hợp khác (bổ sung mới so với quy định cũ).

1.7. Nhiều quy định mới về khám sức khoẻ

Hiện các quy định liên quan đến khám sức khoẻ đang được Bộ Y tế hướng dẫn tại Thông tư số 14/2013/TT-BYT. Trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 không có đề cập đến nội dung này. Và đây chính là một trong nhưng điểm mới tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 đáng chú ý nhất.

Theo đó, Bộ Y tế đã bổ sung Điều 83 về khám sức khoẻ, gồm các hình thức: Khám sức khoẻ định kì; để phân loại sức khoẻ đi học, đi làm; cho học sinh, sinh viên; theo yêu cầu của công việc đặc thù; theo yêu cầu; để phát hiện bệnh hoặc hình thức khác.

1.8. Bổ sung khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền

Quy định cũ có đề cập đến khám bệnh bằng y học cổ truyền khi kết hợp với y học hiện đại trong quá trình khám, chữa bệnh.

Trong khi đó, quy định mới đã bổ sung một Chương VI về việc khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền và kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại.

Mặc dù không quy định chi tiết mà sẽ được Bộ trưởng Bộ Y tế hướng dẫn tại một văn bản khác nhưng Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 đã tạo quy định pháp lý cụ thể về y học cổ truyền.

2. Đối với bác sĩ

2.1. Thêm trường hợp được từ chối, chậm cấp cứu

Trước đây, tại khoản 1 Điều 6 Luật năm 2009 cấm bác sĩ từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu người bệnh.

Nhưng so với quy định cũ, quy định mới tại khoản 2 Điều 7 Luật năm 2023 đã bổ sung thêm một số trường hợp được từ chối khám, chữa bệnh gồm:

- Người bệnh và thân nhân xâm phạm thân thể, sức khoẻ, tính mạng của y, bác sĩ khi đang thực hiện nhiệm vụ trừ trường hợp người đó mắc bệnh tâm thần/bệnh khác không nhận thức, làm chủ được hành vi.

- Người bệnh yêu cầu phương pháp khám, chữa bệnh không phù hợp về chuyên môn kỹ thuật.

- Sau khi đã được tư vấn, vận động, thuyết phục nhưng người đại diện của người bệnh là người chưa thành niên/đã thành niên nhưng bị mất/hạn chế năng lực hành vi dân sự/có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi nhưng trước đó không có văn bản thể hiện nguyện vọng hợp pháp về việc khám, chữa bệnh quyết định không điều trị theo ý kiến của người đại diện và việc không đồng ý này có nguy cơ gây hại đến sức khoẻ, tính mạng của người bệnh.

2.2. Sửa quy định về miễn học phí

Theo quy định cũ tại Điều 83 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, Nhà nước sẽ miễn học phí với người học chuyên ngành giải phẫu bệnh, giám định pháp y, pháp y tâm thần.

Tuy nhiên, điểm mới tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, cụ thể là tại Điều 105 về đào tạo, bồi dưỡng người hành nghề đã sửa đổi vấn đề này như sau:

- Cấp học bổng khuyến khích: Người học chuyên ngành tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm, hồi sức cấp cứu có kết quả học tập, rèn luyện đủ điều kiện được cấp học bổng.

- Cấp học bổng chính sách: Người học chuyên ngành tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm, hồi sức cấp cứu đang làm việc tại cơ sở khám, chữa bệnh vùng đặc biệt khó khăn và khó khăn.

- Hỗ trợ người học chuyên ngành tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm, hồi sức cấp cứu:

• Toàn bộ học phí, hỗ trợ chi phí sinh hoạt toàn khoá: Học tại các trường đào tạo khối ngành sức khoẻ của Nhà nước.
• Hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt toàn khoá tương ứng với mức trên nếu học ở cơ sở đào tạo tư nhân.

Đặc biệt, Nhà nước khuyến khích cấp học bổng, trợ cấp cho người học.

Có thể thấy, quy định mới đã nêu chi tiết các dạng học bổng tương đương với các loại hình đào tạo của người học các chuyên ngành thuộc khối ngành sức khoẻ mà không phải chỉ quy định chung như trước.

2.3. 3 đối tượng được điều động khi có dịch bệnh

Điều 115 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023  quy định chi tiết vấn đề điều động khi có dịch bệnh như sau:

Đối tượng huy động, điều động

- Người khám, chữa bệnh gồm cả người nước ngoài hành nghề tại Việt Nam.

- Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài được cấp giấy phép hành nghề.

- Học viên, sinh viên, học sinh đang học tập tại các cơ sở đào tạo ngành sức khoẻ - người thuộc đối tượng được cấp giấy phép hành nghề nhưng chưa được cấp.

Điều kiện

- Phù hợp mức tối đa với trình độ chuyên môn của người được huy động.

- Đảm bảo an toàn cho người bệnh.

- Người được phân công không phải chịu trách nhiệm với các tai biến y khoa nếu không có sai sót chuyên môn kỹ thuật đã được Hội đồng chuyên môn xác nhận trong quá trình khám, chữa bệnh hoặc cấp cứu nhưng thiếu trang thiết bị y tế…

2.4. Trường hợp bác sĩ không phải kiểm tra năng lực hành nghề

Căn cứ Điều 121 Luật Khám, chữa bệnh 2023, chứng chỉ hành nghề được cấp trước ngày 01/01/2023 được chuyển sang giấy phép hành nghề theo lộ trình và được gia hạn 05 năm/lần kể từ ngày chuyển đổi.

Đặc biệt, Điều khoản này cũng quy định về thời gian cấp giấy phép hành nghề không phải kiểm tra đánh giá năng lực hành nghề áp dụng với các đối tượng:

- Người đề nghị cấp giấy phép hành nghề chức danh bác sĩ từ 01/01/2024 - 31/12/2026.

- Người đề nghị cấp giấy phép hành nghề chức danh y sỹ, điều dưỡng, hộ sinh từ 01/01/2024 - 31/12/2027.

- Người đề nghị cấp giấy phép hành nghề chức danh kỹ thuật y, dinh dưỡng lâm sàng, cấp cứu viên ngoại viện, tâm lý lâm sàng từ 01/01/2024 - 31/12/2028.

Đặc biệt, người được cấp văn bằng đào tạo y sỹ trình độ trung cấp sau 31/12/2026 không được cấp giấy phép hành nghề với chức danh y sỹ.

Ngược lại, Hội đồng Y khoa Quốc gia sẽ thực hiện kiểm tra đánh giá năng lực hành nghề khám chữa bệnh như sau:

- Chức danh bác sĩ: Từ ngày 01/01/2027.

- Chức danh y sỹ, điều dưỡng, hộ sinh: Từ ngày 01/01/2028.

- Chức danh kỹ thuật y, dinh dưỡng lâm sàng, cấp cứu viên ngoại viện và tâm lý lâm sàng: Từ ngày 01/01/2029.

2.5. Hiệu lực của chứng chỉ hành nghề y, bác sĩ

Nội dung này được quy định tại Điều 27 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023. Cụ thể:

Điều 27. Giấy phép hành nghề

“1. Mỗi người hành nghề chỉ được cấp 01 giấy phép hành nghề có giá trị trong phạm vi toàn quốc.

2. Giấy phép hành nghề có thời hạn 05 năm.”

Trong khi đó, quy định cũ tại khoản 2 Điều 25 Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 như sau:

“2. Chứng chỉ hành nghề được cấp một lần và có giá trị trong phạm vi cả nước.”

Xem nội dung chi tiết văn bản Luật tại đây.

                                                                        Hội đồng phối hợp PBGDPL thành phố Vinh