Trước thực trạng ngày càng xuống cấp, nhiều ốt kinh doanh nghỉ bán tại chợ Quán Lau, các cấp, ngành đang thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh chợ này nhằm tăng hiệu quả kinh doanh của người dân cũng như nguồn thu từ dịch vụ buôn bán.

Đã hơn 4h chiều 4/7, có mặt tại chợ Quán Lau, phường Trường Thi (TP. Vinh), người đến chợ vẫn rất thưa thớt. Đặc biệt, khu vực bán hàng quần áo, vải vóc, giày dép và khu vực bán thực phẩm mới chỉ lác đác vài khách mua.

Chị Trần Hồng Lam - tiểu thương buôn bán các hàng gia dụng tại chợ Quán Lau đã gần 20 năm cho biết, lượng hàng hóa bán ra ngày càng sụt giảm. Mặc dù ki-ốt của chị nằm ở ngoài mặt đường, tiếp giáp với 2 trục đường chính quanh chợ, song khách mua hàng vẫn ngày càng ít hơn trước đây.

“Tôi cũng đã nghe thông tin về chủ trương chuyển đổi, cải tạo khu chợ này. Khi buôn bán ngày càng ế ẩm, thì việc thay đổi là cần thiết. Song điều tôi quan tâm là cải tạo như thế nào để có hiệu quả, trong khi xu hướng mua sắm online ngày càng thịnh hành. Nếu xây dựng chợ to đẹp, hoành tráng, tiểu thương phải gom thêm nhiều tiền để đầu tư mà vẫn không thu hút được khách đến chợ thì chỉ khiến người buôn bán như chúng tôi càng lâm vào tình cảnh khó khăn”, chị Lam bộc bạch.

Có vị trí đắc địa, chợ Quán Lau gần các trục đường chính của thành phố Vinh, song nhiều năm nay, với xu hướng chuyển dịch mua sắm của thị trường, nhiều hàng quán của chợ ế ẩm, giảm sút lượng khách đến mua trực tiếp, nhất là những ki-ốt nằm ở vị trí các lối đi sâu phía trong chợ.

Bà Nguyễn Thị Châu - người dân trú tại phường Trường Thi vừa mua rau tại khu vực hai bên đường Nguyễn Trung Ngạn phía sau chợ Quán Lau cho biết, bà vẫn giữ thói quen đến chợ mua sắm thức ăn hàng chục năm nay.

Song “mấy năm nay tôi ít khi đi vào các khu vực trong đình chợ mua thực phẩm, vì ở ngoài chợ cũng bán nên tiện mua hơn. Dọc hai bên đường xung quanh chợ bán đầy đủ, không thiếu thứ gì. Tuy nhiên, việc bán hàng bên lề đường cũng khá nhếch nhác. Nhiều hôm tắc đường vì lượng xe đi lại đông, nhất là vào giờ tan tầm, hàng quán thì bày tràn ra lòng đường”, bà Châu cho biết.

Quan sát khu vực xung quanh chợ Quán Lau, chúng tôi thấy càng về cuối chiều, lượng người mua bán dọc hai bên các trục đường quanh chợ càng đông. Trong khi đó, lượng người đi vào đình chính của chợ không nhiều. Chưa kể nhiều ki-ốt đã cửa đóng then cài, phủ một lớp bụi.

Một tiểu thương buôn bán hàng rau, củ, quả có vị trí trong đình phụ gần cổng chợ bộc bạch, chị thuê một vị trí trong chợ, song cứ cuối chiều lại mang rau, củ ra ngoài đường bán. Chị nhấn mạnh thêm, dù không muốn lấn chiếm lòng, lề đường, song ngồi bán tại vị trí mình đã thuê, nộp thuế hàng tháng, thì lại ít khách, ế hàng.

Ngày 4/7, tức là chỉ còn 1 ngày nữa là đến ngày tuần, người dân sắm lễ thắp hương đầu tháng mới. “Trước dịch Covid-19, bình thường những ngày này khách mua đồ vàng mã, lễ thắp hương đã đông đúc. Nhưng mấy năm nay lượng khách ít, hàng tồn đọng nhiều. Tôi kế thừa gian hàng của mẹ để lại, nay cũng đã hơn 70 tuổi, cố gắng buôn bán kiếm thêm thu nhập. Mong rằng, các cấp, ngành sẽ có biện pháp nào đó thay đổi, cải tạo để chợ hoạt động nhộn nhịp hơn”, một tiểu thương có ki-ốt kinh doanh đồ vàng mã cho biết.

Tìm phương án chuyển đổi

Trước thực trạng như vậy, việc cải tạo mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác chợ Quán Lau là cần thiết. Về nội dung này, UBND thành phố đã báo cáo UBND tỉnh, Sở Xây dựng phương án bố trí chợ tạm phục vụ đầu tư xây dựng chợ Quán Lau. UBND tỉnh đã có văn bản chấp thuận địa điểm xây dựng chợ tạm tại khu vực sân thể thao trung tâm phường Trường Thi. UBND thành phố Vinh cũng đã chủ động rà soát, báo cáo UBND tỉnh, Sở Tài chính về phương án bán đấu giá quyền thuê đất và tài sản trên đất chợ Quán Lau và nhiều văn bản gửi UBND tỉnh, các sở, ngành có liên quan. Đồng thời, đã tổ chức làm việc với các sở, ngành để có hướng giải quyết.

Ngày 22/3/2024, UBND thành phố Vinh có Báo cáo số 95/BC-UBND gửi UBND tỉnh về việc xin ý kiến phương án chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác chợ Quán Lau, phường Trường Thi, thành phố Vinh. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh đã có Văn bản số 2508/VB-UBND ngày 2/4/2024 về việc chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác chợ Quán Lau, phường Trường Thi. Trong đó, giao Sở Công Thương chủ trì, phối hợp với các sở, ngành có liên quan xem xét đề nghị của UBND thành phố Vinh. Sở Công Thương đang lấy ý kiến của các sở, ngành và yêu cầu UBND thành phố Vinh làm rõ một số nội dung liên quan tại chợ Quán Lau. Hiện nay, UBND thành phố đã thực hiện các nội dung theo yêu cầu của Sở Công Thương.

Phúc đáp công văn của Sở Công Thương, UBND thành phố Vinh đã có văn bản đề xuất phương án chuyển đổi mô hình quản lý, kinh doanh, khai thác chợ Quán Lau, trong đó cho thấy: Việc thực hiện chuyển đổi mô hình đầu tư, quản lý, khai thác các chợ nói chung hiện nay và chợ Quán Lau nói riêng đang thiếu cơ sở hành lang pháp lý. Thứ nhất, Nghị định số 02/2003/NĐ-CP ngày 14/01/2003 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển và quản lý chợ đã ban hành từ năm 2003, hiện không còn phù hợp với các quy định hiện hành.

Để sửa đổi Nghị định này, Bộ Công Thương đã chủ trì, lấy ý kiến nhiều lần của các bộ, ngành, địa phương trong cả nước từ năm 2022. Ngày 17/7/2023, Bộ Công Thương đã có Văn bản số 4673/TTr-BCT về việc rà soát, hoàn thiện dự thảo của Chính phủ về phát triển và quản lý chợ. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa ban hành được Nghị định thay thế.

Thứ hai, sau khi UBND tỉnh Nghệ An bãi bỏ Quyết định số 72/2016/QĐ-UBND ngày 08/12/2016 quy định về quy trình chuyển đổi mô hình tổ chức, quản lý, khai thác, kinh doanh chợ trên địa bàn tỉnh thì đến nay chưa có văn bản thay thế để thực hiện.

Sở Công Thương, cơ quan quản lý Nhà nước về chợ mới chỉ có Văn bản số 1200/SCT-QLTM ngày 05/8/2020, hướng dẫn chung như sau: Hiện nay, việc thực hiện đầu tư phát triển và chuyển đổi mô hình tổ chức, quản lý, khai thác, kinh doanh chợ phải tuân thủ thực hiện đúng theo các quy định của Luật Đất đai 2013, Luật Đầu tư 2014, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 và các quy định khác có liên quan.

Thực tế tại các chợ như chợ Quán Lau đã xảy ra tình trạng các hộ tiểu thương nhiều lần góp tiền để cải tạo, sửa chữa các hạng mục tại chợ nhưng không có chủ trương của cấp có thẩm quyền, tự ý thực hiện và không có hồ sơ, chứng từ, thời gian trải dài qua nhiều năm. Ban quản lý các chợ qua các thời kỳ cũng không hợp tác với chính quyền địa phương, nên việc xử lý những tài sản nêu trên gặp khó khăn và mất nhiều thời gian để thực hiện.

Khó khăn nữa là với tình hình thương mại điện tử, việc kêu gọi các doanh nghiệp tham gia đầu tư vào chợ rất khó.

Sở Tài chính cũng đã có Văn bản số 550/STC-QLG&CS ngày 17/02/2023 về việc trả lời phương án bán đấu giá chợ Quán Lau, phường Trường Thi, thành phố Vinh. Theo đó, Sở Tài chính đề xuất 3 phương án.

Phương án 1: Trường hợp UBND thành phố Vinh kiểm tra và xác nhận, cam kết 100% tài sản trên đất chợ Quán Lau hiện nay là của Nhà nước thì Sở Tài chính thống nhất phương án đấu giá quyền thuê đất và đấu giá tài sản trên đất như UBND thành phố Vinh đã đề xuất.

Phương án 2: Đề nghị chuyển đổi mô hình quản lý đầu tư và xây dựng chợ Quán Lau theo quy định của Luật Đầu tư (thực hiện đề nghị xem xét, chấp thuận chủ trương đầu tư dự án: Đầu tư xây dựng, cải tạo chợ Quán Lau, phường Trường Thi, thành phố Vinh theo các quy định của Luật Đầu tư).

Phương án 3: Thực hiện chuyển đổi mô hình quản lý đầu tư và xây dựng chợ Quán Lau sau khi Chính phủ ban hành Nghị định quy định về phát triển và quản lý chợ thay thế Nghị định số 02/2003/NĐ-CP và Nghị định số 114/2009/NĐ-CP.

Việc chuyển đổi quản lý, kinh doanh, khai thác chợ là thiết thực, trên cơ sở đảm bảo quyền lợi của người kinh doanh. Trước tình hình chưa ngã ngũ, thành phố kính đề nghị UBND tỉnh Nghệ An chủ trì tổ chức buổi làm việc, gồm các sở, ban, ngành, đơn vị có liên quan để chỉ đạo và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Đồng thời, giao một sở, ngành (Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư hoặc Sở Công Thương) phối hợp UBND thành phố tham mưu các phương án cụ thể, sớm trình UBND tỉnh xem xét, quyết định để UBND thành phố có cơ sở triển khai theo quy định.

Nóm phóng viên Báo Nghệ An